‘Minister Sander Dekker bedrijft symboolpolitiek ten koste van stichtingen’

‘Buitenproportioneel’

Breed maatschappelijk protest ontstond nadat minister Dekker een concept bekend had gemaakt voor de Wet Transparantie Maatschappelijke Organisaties. Deze wet zou onder andere onwenselijke (buitenlandse) beïnvloeding van maatschappelijke organisaties en religieuze instellingen door schimmige financiering moeten voorkomen. Het voorstel om in het kader hiervan alle giften boven de 15.000 euro openbaar te laten maken, was een middel dat veel organisaties uit het maatschappelijk middenveld als ‘buitenproportioneel’ kwalificeerden. Niet alleen zou het de geefbereidheid ontmoedigen, maar ook bracht het wetsvoorstel voor alle maatschappelijke organisaties onaanvaardbare extra regeldruk met zich mee.

Vernietigend advies

Door grote druk van maatschappelijke organisaties en een vernietigend advies van de Raad van State, trok Dekker zijn conceptwet in. In het aangepaste wetsvoorstel, dat onlangs naar de Kamer werd gestuurd, is de vereiste van openbaarmaking van giften boven de vijftien mille weliswaar verdwenen, maar er blijft voldoende over om veel kritiek op te hebben. Advocaat Peter Goes, voorzitter van Stichting Je Goed Recht, maakt er in zijn ingezonden brief in het FD gehakt van. Goes: ‘De Raad van State oordeelt dat het wetsontwerp in strijd is met grond- en mensenrechten en dat het niet proportioneel en effectief is. In de wereld van onze rechtsstaat is dat een vernietigend advies. Maar Dekker trekt zich er niets van aan en heeft zijn wetsontwerp toch ingediend. Als minister voor Rechtsbescherming was Sander Dekker blijkbaar niet op de hoogte van bestaande regels.’

Vrijwillige bestuurders bedreigd

Goes is vooral verontwaardigd over het feit dat Dekker de ongeveer 220.000 niet commerciële stichtingen opzadelt met een extra administratieve last, namelijk om hun balans en staat van baten en lasten verplicht te deponeren bij het Handelsregister op straffe van vervolging. Goes: ‘Vergelijk dat met goedwillende vrijwilligers die onze amateursportclubs, goede doelen, religieuze organisaties en kunstinitiatieven in de lucht houden. De overheid heeft haar administratie niet op orde, zoals in het rapport over de toeslagenaffaire is geconcludeerd. Maar als een stichting die met vrijwilligers daklozen van soep voorziet niet voldoet aan de vele regels die de overheid oplegt, wordt het uit vrijwilligers bestaande bestuur bedreigd met strafrechtelijke vervolging. Het is zoals Arjen Lubach vorig jaar treffend concludeerde: ‘Wat wij eigenlijk nodig hebben, is een minister ter bescherming tegen de minister voor Rechtsbescherming.’

Enkele hoofdpunten van het huidige wetsvoorstel, dat nog door de Tweede Kamer moet worden goedgekeurd: 

• De verplichte openbaarmaking van naam en woonplaats van de donateur van iedere gift boven €15.000 is komen te vervallen
• Een burgemeester (of het Openbaar Ministerie) krijgen inzage in donaties van buiten de EU/EER ‘als daar gegronde redenen voor zijn’
• Alleen bij grote bedragen en ‘dringende redenen’ kunnen de persoonsgegevens van de donateurs door de burgemeester worden opgevraagd
• Alle stichtingen die tot nu toe van publicatie van hun jaarrekeningen waren vrijgesteld, moeten hun balans en staat van baten en lasten deponeren bij het Handelsregister. Anders dan de jaarrekening van commerciële rechtspersonen, vindt bij de balans en staat van baten en lasten geen openbaarmaking plaats. Deze worden enkel voor bepaalde overheidsinstanties raadpleegbaar uit hoofde van hun wettelijke taken ter voorkoming van financieel-economische criminaliteit als witwassen en terrorismefinanciering.

Voor een eerder bericht over de Wet Transparantie Maatschappelijke Organisaties: klik hier.